Eminé Sadk, de schrijver van 'Leeg Bulgarije': "Totalitaire regimes slagen erin de identiteit te vernietigen en je bijvoorbeeld in een goede communist te veranderen."

Een regio, Ludogorie – of Deliormán, zoals de oorspronkelijke Turkse naam luidt – zo geïsoleerd dat het tot de 20e eeuw niet eens op kaarten stond. Een gebied in Bulgarije waar verschillende etnische groepen (Turken, Roma, zigeuners, Joden en Bulgaren) honderden jaren naast elkaar hebben geleefd. Ooit onder het Ottomaanse Rijk, later onder het juk van de Sovjet-Unie, en vandaag de dag een "verlaten gebied" met wilde bossen en schapenboerderijen die, net als ons leeggeplunderde Spanje , velen dwingen te vertrekken.

Dit is deels de setting van de roman Caravan for Crows (Automática Editorial) van de Bulgaarse schrijfster Eminé Sadk (Dúlovo, 1996). Afgelopen mei was ze in Madrid om de Spaanse vertaling te presenteren van haar debuutroman, die ze op 23-jarige leeftijd tijdens de pandemie schreef.

De hoofdpersoon is Nikolay Todorov , een veertigjarige aardrijkskundeleraar die onlangs een Europese prijs heeft gewonnen voor het vernieuwen van de onderwijsomgeving van de middelbare school in het kleine Bulgaarse stadje waar hij werkt. Hij komt van het platteland.

Het verhaal begint met de start van Todorovs grote dag. Hij is single, ongelovig en sceptisch, maar ook teder en vriendelijk in zijn hart (wat Sadk weet over te brengen). De burgemeester en de schooldirecteur hebben een feest georganiseerd om het nieuws van zijn onderscheiding te vieren, en Todorov, na de markt te hebben overgestoken en onderweg talloze personages te zijn tegengekomen (de schoenmaker, de sheriff, de dame), bereikt een banket waar hij een toespraak moet houden waarin hij de lokale tradities prijst (een taak waar hij helemaal geen zin in heeft). Zijn wanhoop is zo groot dat hij, als hij zijn mond opendoet, alleen nog maar kan overgeven.

Een personage, soms komisch en soms tragisch, dat de auteur deed twijfelen of ze er wel bij zou passen toen haar haar eerste vertaling, in het Spaans, werd aangeboden. "Ik maakte me echt zorgen over hoe het door buitenlandse lezers zou worden geaccepteerd, omdat de leefomstandigheden anders zijn, maar toen dacht ik: leven we niet in hetzelfde Europa? Ik weet dat er in Spanje ook verschillen zijn tussen stedelijke gebieden en landbouwgebieden, dat je ook geïsoleerde en lege plekken hebt...", vertelt ze via een Zoom-videogesprek de dag voor haar reis naar Madrid.

Ze gelooft dat "het boek kan werken" in ons land en beschrijft dat Ludogorie, het gebied waar haar personage en zijzelf geboren zijn, "verlaten werd na de Zwarte Dood" en dat de tijden tijdens de Ottomaanse overheersing niet beter waren. "Daar ontwikkelde de Ottomaanse cultuur zich, en tijdens beide wereldoorlogen, de Balkanoorlogen en het communistische tijdperk was het de bestemming voor verschillende etnische groepen uit verschillende delen van Bulgarije", voegt ze eraan toe.

Een setting voor verhalen die, in de ogen van Sadk, verteld moesten worden: "Deze plek heeft zijn eigen regels; het loopt niet volgens de klok van de hedendaagse wereld. Het is de thuisbasis van vele manieren om het leven te zien en heeft ook veel mensen zien vertrekken en nooit meer terugkeren. Voor mij was de terugkeer naar het huis van mijn ouders tijdens de pandemie heel belangrijk."

Sadk, een professionele chef-kok, zegt dat de komst van Covid hem dwong zijn restaurant te sluiten en terug te keren naar zijn geboortestreek . Net als Todorov besloot hij, na zijn ongelukkige ongeluk tijdens de prijsuitreiking, naar Ludogorie te verhuizen. "Todorov doet me denken aan mijn vrienden die in de jaren 70 geboren zijn, die vertrokken en in sommige gevallen weer terug zijn gekomen. Interessante mensen die ik de wereld wilde laten kennen," herinnert hij zich.

Todorov keert, net als de auteur, terug naar de vergeten dorpen van Ludogorie en nodigt ons uit om deze onbekende Europese enclave te verkennen waar het culturele kruispunt domineert. "Ik dacht dat ik moest onderzoeken wat er daar gebeurde, wat voor literatuur er over deze plek is geschreven, en ik realiseerde me dat er niet veel te lezen viel over dit specifieke gebied, dus begon ik te schrijven..." En ze voegt er, zonder het te zeggen, aan toe dat ze trots is: "Ik was bij mijn ouders thuis, verward, en dacht eraan om de wereld de plek te laten zien waar ik woonde, en kijk nu, ik sta op het punt om naar Madrid te reizen om over een roman te praten... Ik denk dat dat de kracht van literatuur is, de kracht om te verbinden."

Sadk was ook geïnteresseerd in het beschrijven van de levens van "mensen die twee culturen hebben, maar voornamelijk in één leven". "Het zijn mensen van grenzen, maar de wereld is altijd zo geweest, of in ieder geval voor mij. Het is interessant hoe totalitaire regimes op de een of andere manier je identiteit kunnen verzwakken en je bijvoorbeeld in een goede communist kunnen veranderen", reflecteert ze op de verschillende historische invloeden die nog steeds zwaar op haar regio drukken.

Sadk heeft ook een kat en zegt dat haar volgende roman, die het verhaal vertelt van een vrouw uit het begin van de twintigste eeuw die door verschillende Bulgaarse plaatsen reist, ook een kat als personage heeft. En voor iedereen die deze regels leest en besluit deze zomer de afgelegen regio Ludogorie te bezoeken, waarschuwt de auteur: "Romans waren niet erg populair in Bulgarije; ze brachten niet over wat het publiek zocht, maar nu is er een nieuwe energie, nieuwe schrijvers met nieuwe benaderingen. De Bulgaarse cultuur beleeft een renaissance. En er zijn geen grote en kleine landen, maar grote culturen en onderdrukte culturen. Mijn schrijversvrienden hebben een oorlogszuchtige houding."

Eminé voelt zich onderdeel van "iets heel krachtigs om te zien". "En niemand geeft het ons; we zijn gewoon een nieuwe wereld aan het creëren. Ik krijg er kippenvel van als ik erover praat. Er gaapt een enorme culturele kloof tussen mijn generatie en de vorige, en het is prachtig om de schepping te zien. Het maakt niet uit hoe het afloopt. We zullen gewoon zeggen dat we het geprobeerd hebben."